Communistische partijen in Midden- en Oost-Europa zagen met de komst van het Rode Leger in 1944-1945 hun kans schoon. Ze grepen binnen korte tijd de regeringsmacht, schakelden politieke tegenstanders uit en ontdeden het staatsapparaat van 'ongewenste elementen'. Maar wie waren precies die 'ongewenste elementen'? Ontsloegen de communisten werkelijk al het oude personeel, zoals vaak wordt beweerd? Waar haalden zij dan zo snel nieuwe en geschikte mensen vandaan? Met andere woorden, was er wel echt sprake van een radicale personele breuk na 1945?
Liesbeth van de Grift zocht het antwoord op deze vragen in de communistische archieven in Berlijn en Boekarest. Ze laat in dit boek zien dat Duitse en Roemeense communisten politieke betrouwbaarheid van groot belang achtten, maar dat ze tegelijkertijd inzagen dat de inzet van voormalige fascisten en oude personeelsleden onmisbaar was. Alleen zo konden zij decommunistische machtsovername veiligstellen. De personele breuk na 1945 was dan ook lang niet zo totaal als vaak wordt gedacht.
Recensie(s) NBD|Biblion recensie
Van een afstand bekeken, lijkt de direct naoorlogse geschiedenis van alle door de Sovjets bezette landen gelijk. Pas als je meer regimewisselingen naast elkaar zet, zie je dat er grote verschillen zijn. Dat Moskou een vaste strategie paraat had, lijkt twijfelachtig. Regimewisselingen zijn producten van ad hoc besluiten en improvisaties. De Nederlandse historica Liesbeth van der Grift maakt een vergelijking tussen de machtswisseling in de periode 1944-1948 in Duitsland en Roemenie. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was Moskou gedwongen ongewenste elementen op te nemen in de nieuwe regeringsmacht. In 1944 kon er nog geen sprake zijn van grootschalige zuiveringen, omdat Stalin op vriendelijke voet wilde blijven met de geallieerden. In de jaren daarna kon hij zijn gang gaan bij het uitvoeren van met name personele zuiveringen. Van der Grift geeft ook een waarschuwing. Voor de Tweede Wereldoorlog slaagden democratische regeringen er niet in de economische achteruitgang te stoppen met als gevolg dat de democratie aan legitimiteit verloor waardoor extremistische bewegingen hun populariteit zagen groeien. Deze historische studie bevat een chronologisch overzicht en literatuurverwijzingen in eindnoten.
Description:
Communistische partijen in Midden- en Oost-Europa zagen met de komst van het Rode Leger in 1944-1945 hun kans schoon. Ze grepen binnen korte tijd de regeringsmacht, schakelden politieke tegenstanders uit en ontdeden het staatsapparaat van 'ongewenste elementen'.
Maar wie waren precies die 'ongewenste elementen'? Ontsloegen de communisten werkelijk al het oude personeel, zoals vaak wordt beweerd? Waar haalden zij dan zo snel nieuwe en geschikte mensen vandaan? Met andere woorden, was er wel echt sprake van een radicale personele breuk na 1945?
Liesbeth van de Grift zocht het antwoord op deze vragen in de communistische archieven in Berlijn en Boekarest. Ze laat in dit boek zien dat Duitse en Roemeense communisten politieke betrouwbaarheid van groot belang achtten, maar dat ze tegelijkertijd inzagen dat de inzet van voormalige fascisten en oude personeelsleden onmisbaar was. Alleen zo konden zij decommunistische machtsovername veiligstellen. De personele breuk na 1945 was dan ook lang niet zo totaal als vaak wordt gedacht.
Recensie(s)
NBD|Biblion recensie
Van een afstand bekeken, lijkt de direct naoorlogse geschiedenis van alle door de Sovjets bezette landen gelijk. Pas als je meer regimewisselingen naast elkaar zet, zie je dat er grote verschillen zijn. Dat Moskou een vaste strategie paraat had, lijkt twijfelachtig. Regimewisselingen zijn producten van ad hoc besluiten en improvisaties. De Nederlandse historica Liesbeth van der Grift maakt een vergelijking tussen de machtswisseling in de periode 1944-1948 in Duitsland en Roemenie. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was Moskou gedwongen ongewenste elementen op te nemen in de nieuwe regeringsmacht. In 1944 kon er nog geen sprake zijn van grootschalige zuiveringen, omdat Stalin op vriendelijke voet wilde blijven met de geallieerden. In de jaren daarna kon hij zijn gang gaan bij het uitvoeren van met name personele zuiveringen. Van der Grift geeft ook een waarschuwing. Voor de Tweede Wereldoorlog slaagden democratische regeringen er niet in de economische achteruitgang te stoppen met als gevolg dat de democratie aan legitimiteit verloor waardoor extremistische bewegingen hun populariteit zagen groeien. Deze historische studie bevat een chronologisch overzicht en literatuurverwijzingen in eindnoten.
(NBD|Biblion recensie, Ron Kat)
(source: Bol.com)