De week tussen kerst en nieuwjaar vind ik altijd een raar soort kliekjesweek. De restjes van Kerstmis eten we op en tegelijkertijd zijn we bezig met de voorbereidingen voor Oud en Nieuw. En dit jaar is het niet zomaar een gewoon oudjaar, we stappen over de drempel van een nieuw millennium! Nu ja, hoe opgewonden moet je ervan worden. Ik vind het aardiger om eens achteruit te kijken naar de eeuw die we uitstappen. Daarbij mag ik dan vooral graag kijken naar wat de voorbije honderd jaren hebben opgeleverd voor de emancipatie van vrouwen.
In 1900 droeg een zichzelf respecterende dame een korset! Haar middeltje moest tot wespentailleformaat bij elkaar worden geknepen, dat was snoezig! En wat het bedekken en ontbloten van het vrouwelijk vlees betreft: het onbedekte enkeltje bracht mannen in grote staat van opwinding. Ik herinner me een detail uit een verhaal van Henri James, waarin hij zo’n ontbloot enkeltje beschrijft…Ik raakte er zelf bijna opgewonden van, zo suggestief werd de erotische sensatie van dat vrouwelijk lichaamsdeel onder woorden gebracht! Terwijl aan de bovenkant het decolleté weer opzienbarend laag en onthullend mocht zijn! Door dat dichtgesnoerde korset werd alle vleselijke molligheid omhoog gedrukt om daar als een indrukwekkend bloot balkon te prijken. Nu heb ik het alleen nog maar over zulke modieuze details. De mode ging deze eeuw nog vele malen op en neer en heen en weer, met als resultaat dat we op dit ogenblik zo ongeveer alles kunnen dragen wat in de kast hangt en ons bevalt.
Maar er is nog iets wat in de achterliggende eeuw veranderde in ons land: de seksuele revolutie gaf vrouwen recht van spreken over hun erotische gevoelens. Ik denk dan aan mijn, helaas te jong gestorven moedertje dat bij haar huwelijk in 1930 van haar moeder een in bruin pakpapier gehuld boek kreeg: ‘Het Volkomen Huwelijk’, van ene dokter Van der Velde! Haar moeder, mijn oma, die in 1878 geboren was, gaf dat boek met afgewend hoofd, het werd haar bijna te veel…Terwijl zij vier kinderen had gebaard en, zoals zij mij zelfheeft verteld, een buitengewoon gelukkig huwelijk met mijn grootvader onderhield. Maar zij was totaal niet in staat ook maar iets te vertellen over wat zich in het hu-welijksbed afspeelde. Nee, het schenken van dat boek was al een buitengewoon vooruitstrevende daad!
Mijn eigen moeder kwam ook niet veel verder. Zij rekende geloof ik vooral op een natuurlijk begrip voor de feiten des levens bij haar kinderen. Toen een buurvrouw zwanger raakte, wist mijn moeder hier niet meer over te melden dan de geheimzinnige uitspraak: ‘Mevrouw Groen krijgt een kindje. En nu moeten jullie binnenkort haar veters vastmaken!’ Verwilderd keken mijn broertje en ik elkaar aan. Mijn moeder was gewoon te verlegen om iets uit te leggen over wat er in buurvrouws buik ging gebeuren.
Mijn eigen vijf kinderen hebben het voordeel gehad in een meer verlichte tijd te leven. De tv werd deel van het dagelijks leven, ‘Open en Bloot’ van de Vara en voorlichting op, naar ik meen, de lagere school maakten het ons gemakkelijker. Ook kocht ik een Deens boek waarin alles duidelijk in beeld was gebracht.
Op een dag kwam ik de kamer binnen waar mijn zoon van acht mijn schoonmoeder voorlas uit dat boek: ‘…’n man steekt zijn piemel in de vagina van zijn vrouw. Hij wrijft hem heen en weer tot zij klaarkomt. Klaarkomen is net als niezen!’ Dit voorgelezen op de gortdroge toon van een kind dat ook niet helemaal de portee snapt. Mijn schoonmoeder bukte zich dieper over haar breiwerk.
Maar toen de voorleessessie voorbij was en mijn zoon naar buiten ging, zei ze voorzichtig: ‘Is dat nou wel goed? Er blijven zo helemaal…nou ja…ik bedoel…er blijven geen geheimen meer over…!’