Volgens de dokter gaat het niet lang meer duren. Hij denkt dat mama nog voor het weekend dood zal zijn. Hij vertelde het vandaag. We zaten allemaal bij elkaar in de woonkamer: papa, Okke, oma Lea en opa Leen, de twee zussen van mama, de twee vriendinnen van mama en ikzelf. Maar opa ging heel vlug weg. Naar buiten, misschien naar het bankje bij de vijver. “Hij kan het niet aan,” zei oma.
De dokter heeft uitgelegd wat hij denkt dat er gaat gebeuren de komende dagen. Bepaalde organen van mama werken nu niet goed meer, zei hij, en die gaan op een bepaald moment helemaal stilvallen. Ja, ik gebruik hier de woorden die de dokter zelf ook gebruikte. En als het ene orgaan stilvalt, valt het andere orgaan na korte tijd ook stil. Een kettingreactie, noemde de dokter dat. Op een gegeven moment is het hart dan aan de beurt. En als dat stilvalt, is het afgelopen. Hij zei dat we vandaag of morgen echt afscheid van mama moeten nemen. “Over twee dagen kan het niet meer,” zei hij, “misschien zelfs morgen al niet meer.” Hij zei er ook nog bij dat mama geen pijn lijdt. Hij schijnt dat op de een of andere manier te kunnen zien of meten.
Toen de dokter weg was, is Okke meteen als eerste naar mama toe gegaan, heel gehaast, alsof hij bang was al te laat te zijn. Okke is echt veranderd de laatste twee weken. Hoe dat zo gekomen is, weet ik niet, maar ik ben er wel blij om. Iedereen is er blij om. Daarom bleef iedereen ook nog een tijdje beneden zitten toen Okke naar mama was.
Ikzelf ben natuurlijk ook nog naar mama geweest. Maar ik heb de afgelopen dagen elke dag wel afscheid van haar genomen, omdat ik al steeds bang was dat ze niet meer wakker zou worden. Ik leg nu ook al een tijdje ‘s-avonds mijn vaste briefje (“Mama, je mag morgen nog niet dood zijn.”) niet meer onder mijn kussen. Ik heb dat lange tijd wel gedaan omdat ik steeds nog hoopte dat mama beter zou worden. Maar dat is nu onmogelijk. Ze gaat echt dood. Vandaag, morgen, overmorgen of in het weekend.
Volgende week heb ik geen moeder meer, Okke heeft dan geen moeder meer, papa heeft geen vrouw meer, tante Josje en tante Mies hebben één zus minder, Marieke en Els zijn hun beste vriendin kwijt en oma Lea en opa Leen hebben opeens een dochter minder.
Toen opa Leen weer terugkwam nadat hij eerder bij het verhaal van de dokter was weggelopen, is hij ook naar mama gegaan. Ik hoorde hem huilen. Maar toen hij even later weer beneden kwam, was er een glimlach op zijn gezicht. “Weet je wat,” zei hij tegen oma, “ik word collectant voor de Kankerbestrijding.” Dat zei hij. Ik denk dat mama dat aan hem gevraagd heeft. Ze wil niet dat hij verdrietig blijft. Mama is net als oma. Niet piekeren, maar dingen doen. Ze wil niet dat opa de rest van zijn leven op een bankje gaat zitten treuren. Ik denk echt dat ze opa gevraagd heeft om collectant te worden. En dat is een goed idee. Want opa heeft er de tijd voor.
Irscha is vandaag ook nog langs geweest. Ze is ook nog heel even naar mama gegaan.
Door alle drukte hebben we vanavond pas om acht uur gegeten. Marieke en Els hadden gekookt. Ze zijn nu ook steeds in huis. Ze wonen ver weg in een andere stad, maar ze hebben een kamer genomen in een hotel dat maar een paar kilometer van ons huis vandaan ligt. Oma Lea en opa Leen slapen bij ons in huis op de logeerkamer. Tante Josje en tante Mies liggen daar ook, op een matras op de grond.
Papa slaapt nog gewoon naast mama. Maar veel slapen doet hij niet. Hij ziet er heel moe uit. Iedereen is moe.
Mama nog het meest. Op school heb ik een keer de uitdrukking geleerd: ‘dodelijk vermoeid zijn’. Dat is mama nu: dodelijk vermoeid. Je kunt ook zeggen ‘doodmoe’.
Het is gek, al die woorden die met ‘dood’ te maken hebben. Zeker ‘doodmoe’, omdat ‘moe’ ook nog eens de helft is van het woord ‘moeder’. En dan heb je ook nog het woord ‘doodleuk’. Volgens mijn woordenboek betekent dat woord: ‘zomaar’, ‘kalmweg’. Ik heb het net nog opgezocht. Wie zou zo’n woord nou ooit bedacht hebben?
De dood is toch niet leuk. Misschien is de dood wel iets gewoons, iets normaals, omdat iedereen ooit doodgaat.
Daarom is het woord ‘doodnormaal’ bedacht, denk ik.
Het is ook doodnormaal dat mama ooit doodgaat, MAAR NIET NU AL!